کتاب متشکل از اجزای متعددی است که هر یک از آنها با هدف خاصی درج شده است. پیش از چاپ کتاب آشنایی با اجزاء کتاب، الزامی و ضروری است و این مسئله سبب افزایش کیفیت محتوا و مضمون کتاب می شود.
لازم به ذکر است بدانید کتاب در اندازه و ضخامت های متغیر و متفاوت طراحی و چاپ می شود. به عبارتی، سایز کتاب در وهله نخست متناسب با اهداف نویسنده انتخاب شده که این مسئله بر افزایش اعتبار کتاب تاثیر فوق العاده ای دارد.
شناخت اجزاء کتاب امری مهم و اساسی است چرا که هر یک از این اجزا اطلاعات ویژه ای را در اختیار خواننده قرار می دهد. این اجزا در تمامی کتاب ها اعم از کتاب های چاپی و الکترونیکی درج شده و دسترسی به جزئیات کتاب را برای خواننده آسان کرده است.
به هنگام تالیف و چاپ کتاب علاوه بر طراحی اجزاء کتاب، باید به مراحل آماده سازی آن اهتمام اساسی شود. این مراحل عبارتند از:
- ویراستاری
- فصل بندی
- پاراگراف بندی
- نشانه گذاری
- حاشیه بندی
- رسم الخط
- استناد
نکته: اجزاء و بدنه یک کتاب، متن یا محتوای اصلی آن است. بنابراین، به هنگام نگارش کتاب باید به تمامی جزئیات و منابع به کار رفته در آن توجه شود.
به طور کلی، اجزاء کتاب متفاوت است و به گونه ای انتخاب می شود که با مطالب و اهداف مولف همخوانی داشته باشد. طراحی این اجزاء توسط نویسنده و انتشارات مربوطه صورت گرفته و سبب می شود که دسترسی به متن آسان و سریع باشد.
نکته: طراحی اجزا و پیکره اصلی متن اقدامی کاملا تخصصی است که باید توسط انتشارات متخصص و مجرب انجام شود. رعایت این اصول در تمامی کتاب های علمی، پژوهشی، داستانی و … الزامی است.
معرفی اجزای تشکیل دهنده کتاب
همانطور که میدانید در هر فصل از تمامی کتاب ها اعم از داستانی و غیرداستانی، بخش هایی وجود دارد. به عبارتی، هر کتاب متشکل از اجزای داخلی و خارجی است که به شرح ذیل می باشند:
- اجزای داخلی کتاب عبارتند از:
هر کتاب از بخش ها و اجزای مختلف تشکیل شده که در اکثر کتاب ها به صورت مشترک می باشد. این اجزاء کتاب شامل:
- صفحه بسم الله
- صفحه عنوان
- صفحه حقوقی
- تقدیم نامه
- فهرست مطالب
- پیشگفتار
- مقدمه
- متن
- پیوست یا ضمیمه
- واژه نامه
- فهرست منابع و مآخذ
نکته: اطلاع و آگاهی از موارد فوق و عمل به آنها به هنگام طراحی از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. رعایت این اصول نه تنها الزامی است بلکه بر جذابیت و زیبایی متن و محتوای کتاب نیز می افزاید.
- اجزای خارجی کتاب عبارتند از:
هر کتاب از بخش های مختلف تشکیل شده که بیشتر در معرض دید خواننده قرار دارد. این اجزاء کتاب شامل:
- جلد
- پشت جلد
- عطف یا شیرازه
نکته: نخستین عناصری که چشم خواننده را به خود جذب می کند، اجزای بیرونی کتاب است. از این رو، نحوه طراحی و چیدمان این اجزاء کتاب باید به گونه ای باشد که نه تنها با محتوای کتاب تناسب داشته باشد بلکه مخاطب را به خود جذب نماید.
نکاتی مهم در پیرامون اجزاء کتاب
همانطور که میدانید مهمترین بخش از اجزاء کتاب، متن است که به عنوان بدنه اصلی کتاب شناخته شده است. متن کتاب متشکل از تمامی عناصر نظیر فصل، بخش، تیتر، عناوین و … می باشد. این عناصر به منظور رساندن و القای پیام نویسنده به خواننده در کنار یکدیگر قرار می گیرند.
یکی از نکات مهم پیرامون اجزاء کتاب، ذکر مشخصات کامل کتاب است که در واقع شناسنامه کتاب محسوب می شود. پیش از اینکه خواننده به مطالعه کتاب اقدام کند باید از تمامی جزئیات پیرامون کتاب آگاه شود. نکته قابل توجه این است که اطلاعات صفحه عنوان باید به طور دقیق در پیشینه کتابشناختی درج شود.
به طور کلی، نویسنده و انتشارات ملزم به رعایت برخی دستورالعمل ها بوده که بر روی طراحی اجزاء کتاب تاثیرگذار می باشد. توصیه می شود نویسنده برای سرعت بخشیدن به چاپ کتاب این عملیات را به انتشارات معتبر واگذار نماید و حتی افرادی که در پی تبدیل پایان نامه به کتاب است..
یکی از معتبرترین انتشارات در سراسر کشور، پاب است که تمامی مراحل چاپ کتاب را به طور دقیق انجام می دهد. بنابراین رعایت اصول و اجزاء کتاب که باید تابع اصول و قواعد خاص باشد توسط این انتشارات قابل اجرا می باشد.
نکته قابل توجه این است که انتشارات پاب، اجزای کتاب را در کیفیت بالا با قیمت مناسب تدوین و طراحی می کند. از این رو، علاوه بر درک سریع و صحیح خواننده نسبت به کتاب، بر جذابیت آن در نزد مخاطب افزوده می شود.